Nguyên nhân bùng nổ phong trào cần vương , diễn biến, ý nghĩa lịch sử

Phong trào Cần Vương diễn ra từ năm 1885 đến năm 1896. Sau khi cuộc phản công vào kinh thành Huế thất bại, Tôn Thất Thuyết lấy tên vua Hàm Nghi làm tấm thảm Cần Vương. Chiêu Cần Vương đã nhanh chóng thổi bùng ngọn lửa yêu nước trong nhân dân và biến nó thành một phong trào vũ trang chống Pháp sôi nổi kéo dài hơn 10 năm mới kết thúc. Hãy cùng tham khảo với THPT Phạm Hồng Tháinhé !

Bài viết cùng chuyên mục

Vậy đâu là nguyên nhân làm cho Phong trào Cần Vương nổ ra? Bản chất của phong trào Cần Vương là gì? Nêu các giai đoạn phát triển của phong trào Cần Vương? Lý do cho sự thất bại là gì? Cùng THPT Phạm Hồng Thái theo dõi bài viết dưới đây để nắm rõ mọi thông tin về phong trào Cần Vương nhé.

Bạn đang xem bài: Nguyên nhân bùng nổ phong trào cần vương , diễn biến, ý nghĩa lịch sử

Nội dung chính

Phong trào cần vương là gì ?

Phong trào Cần Vương có nghĩa là giúp vua, phò vua, giúp nước. Trong lịch sử Việt Nam, vào đầu thời Lê sơ, khi có lực lượng thay mặt vua phò tá, các đạo quân đã hưởng ứng lời kêu gọi của vua Lê Chiêu Tông chống lại gian thần Mạc Đăng Dung.

Tuy nhiên, động thái này không để lại nhiều ấn tượng. Chính vì vậy người ta thường nghĩ ngay đến phong trào chống Pháp chiếm đóng khi nhắc đến Cần Vương.

Nguyên nhân bùng nổ phong trào cần vương

Sau khi cuộc phản công vào kinh thành Huế thất bại, Tôn Thất Thuyết dẫn vua Hàm Nghi ra khỏi Hoàng thành rồi xông vào sơn phòng Tân Sở (Quảng Trị).

Ngày 13/7/1885, Tôn Thất Thuyết lấy tên vua Hàm Nghi là chiếu Cần Vương. Chiêu Cần Vương đã nhanh chóng thổi bùng ngọn lửa yêu nước trong nhân dân và biến nó thành một phong trào vũ trang chống Pháp sôi nổi kéo dài hơn 10 năm mới kết thúc.

=> Cuộc phản công Pháo đài Huế không thành, Tôn Thất Thuyết lấy danh nghĩa vua Hàm Nghi trải thảm Cần Vương, là Nguyên nhân bùng nổ của phong trào cần vương

Điều kiện lịch sử của phong trào cần vương

Điều kiện lịch sử của phong trào cần vương như sau:

Sau Hai hiệp ước Patanos, Pháp về cơ bản hoàn thành việc xâm lược Việt Nam, thiết lập chế độ bảo hộ ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ.
Phe lãnh chúa trong cung đình Huế do Tôn Thất Thuyết đại diện ra tay, diệt trừ các vua thân Pháp, đưa vua Hàm Nghi lên ngôi, bí mật xây sơn phòng, tích trữ lương thực, vũ khí để chuẩn bị.
Đêm 5-7-1885, Tôn Thất Thuyết hạ lệnh cho nữ sĩ đánh Pháp ở đồn Mang Cá. Chiến tranh diễn ra vô cùng ác liệt. Pháp phản công, Tôn Thất Thuyết được vua Hàm Nghi ra sơn phòng Tân Sở (Quảng Trị).
Ngày 13 tháng 7 năm 1885, Tôn Thất Thuyết cho mượn tên vua Hàm Nghi trên chiếu Cần Vương để kêu gọi văn nhân, sĩ phu, nhân dân cả nước ra sức đánh giặc.

⟹ Phong trào Cần Vương bùng nổ.

Vì sao phong trào cần vương phát triển qua hai giai đoạn ?

Vì sao phong trào cần vương phát triển qua hai giai đoạn đó là vì vua Hàm Nghi bị bắt nên phong trào Cần vương phát triển qua hai giai đoạn :

Phong trào Cần Vương phát triển qua hai giai đoạn:

Giai đoạn I (1885 – 1888): Phong trào bùng nổ trên cả nước
Giai đoạn II (1888 – 1896): Phong trào quy tụ các cuộc khởi nghĩa lớn

Sung sướng	Thời kỳ đầu tiên (1885 – 1888)	Thời kỳ thứ hai (1888 – 1896)
Lãnh đạo	Vua Hàm Nghi, Tôn Thất Thuyết, Văn Thân, chí sĩ yêu nước.	Văn đoàn, chí sĩ yêu nước.
Lực lượng	Dân số đông, bao gồm cả các dân tộc thiểu số.	Dân số đông, bao gồm cả các dân tộc thiểu số.
Địa điểm	– Rộng lớn, khắp miền Bắc và miền Trung Việt Nam. Điển hình như Bình Định của Mai Xuân Thưởng, Đô đốc Tạ Hiện (Thái Bình), Nguyễn Thiện Thuật (Hưng Yên), …	– Thu hẹp, củng cố dần ở các trung tâm lớn, chuyển trọng tâm hoạt động lên các vùng trung tâm, miền núi. Điển hình là khởi nghĩa Hùng Lĩnh do Cao Diễn và Tống Duy Tân lãnh đạo, khởi nghĩa Hương Khê do Phan Đình Phùng lãnh đạo, v.v.
Sự kết luận	Cuối năm 1888, do Trương Quang Ngọc phản bội, vua Hàm Nghi sa vào tay giặc và bị đày đi đày ở An-giê-ri (Bắc Phi).	Năm 1896, phong trào Cần Vương chấm dứt.
Tính năng	– Phong trào diễn ra với tên gọi “Cần vương”. – Phát huy mạnh mẽ lòng yêu nước, huy động sự đồng tình ủng hộ của đông đảo các tầng lớp nhân dân. – Nó bùng nổ thỉnh thoảng, thỉnh thoảng, chưa tạo thành mối liên hệ giữa các cuộc nổi dậy.	– Dù bị vua bắt nhưng phong trào vẫn tiếp tục. – Phát huy mạnh mẽ lòng yêu nước, huy động sự đồng tình ủng hộ của đông đảo các tầng lớp nhân dân. – Nó bùng nổ thỉnh thoảng, thỉnh thoảng, chưa tạo thành mối liên hệ giữa các cuộc nổi dậy.

Diễn biến phong trào cần vương

Phong trào Cần Vương là một trong những phong trào nổi bật trong lịch sử đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược do tính chất của phong trào và sự phát triển mạnh mẽ của các tầng lớp nhân dân lúc bấy giờ. Phong trào Cần Vương diễn ra từ năm 1885 đến năm 1896.Cùng theo dõi Diễn biến phong trào cần vương dưới đây :

Giai đoạn I (1885 – 1888): Phong trào bùng nổ trên cả nước

Hưởng ứng lời kêu gọi Cần Vương, nhiều văn nhân, sĩ phu, chí sĩ yêu nước đã nổi dậy, chiêu mộ nghĩa sĩ, lập căn cứ khởi nghĩa. Họ đã chiến đấu quyết liệt chống lại thực dân Pháp và đồng minh của chúng trên những vùng rộng lớn ở miền Bắc và miền Trung Việt Nam. Gửi các Chỉ huy trưởng Phan Đình Phùng, Trần Xuân Soạn, Phạm Bành,
Triều đình Hàm Nghi với sự ủng hộ, giúp đỡ của Tôn Thất Đạm và Tôn Thất Nghiệp (hai con trai của Tôn Thất Thuyết). Trước sức ép của thực dân Pháp, vua Hàm Nghi buộc phải rút lui và chiến đấu ở vùng núi Quảng Bình, sau đó rút về Âu Sơn (Hà Tĩnh).
Tháng 6 năm 1886, triều đình Đồng Khánh thực dân Pháp đòi đầu hàng theo lệnh của Toàn quyền Pháp. Tuy nhiên, trong phủ Hàm Nghi không một ai đầu hàng, hạ vũ khí.
Trong thời gian này, các cuộc chiến chỉ dừng lại ở một mức độ nhất định, tuy nhiên riêng lẻ. Các cuộc bạo động lần lượt nổ ra ở Bắc Kỳ và hầu hết miền Trung Việt Nam.
Cuối năm 1888, do Trương Quang Ngọc phản bội, vua Hàm Nghi bị bắt và đày sang Angiêri. Giai đoạn đầu của phong trào Cần Vương đã kết thúc.

Giai đoạn II (1888 – 1896): Phong trào quy tụ các cuộc khởi nghĩa lớn

Từ cuối năm 1888, phong trào Cần Vương tiếp tục hình thành, mặc dù thiếu sự lãnh đạo trực tiếp của triều đình. Nhiều văn thân, sĩ phu yêu nước đã vươn lên lãnh đạo và phát triển thành nhiều cuộc nổi dậy lớn có tổ chức cấp trên.
Một số cuộc nổi dậy tiêu biểu đã diễn ra: Khởi nghĩa Hương Khê của Phan Đình Phùng và Cao Thắng, khởi nghĩa Hùng Lĩnh do Tống Duy Tân lãnh đạo, khởi nghĩa Bãi Sậy do Nguyễn Thiện Thuật lãnh đạo, …
Nhiều cuộc khởi nghĩa lớn đã nổ ra trong thời kỳ này, nhưng thực dân Pháp cũng tăng cường đàn áp. Vì vậy, để tồn tại và phát triển, quân khởi nghĩa đã phải liên tục thay đổi lĩnh vực hoạt động, từ đồng bằng lên miền núi và các dãy núi.
Thời kỳ này, phong trào Cần Vương còn hoạt động riêng lẻ, chưa có sự thống nhất giữa các cuộc nổi dậy lớn. Vị trí của cuộc bạo loạn dẫn đến sự thiếu lãnh đạo và sự gắn kết. Dưới sức ép liên tục của quân Pháp, các cuộc nổi dậy lần lượt thất bại.
Năm 1896, phong trào Cần Vương chấm dứt.

Phân tích nguyên nhân bùng nổ phong trào cần vương 1885 đến 1896

Sau khi thành Huế phản công bất thành, Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra khỏi kinh thành, xông vào khai sơn Tân Sở Quảng Trị. Ngày 13/7/1885, Tôn Thất Thuyết lấy hiệu là vua Hàm Nghi ra chiếu Cần Vương. Chiêu Cần Vương đã nhanh chóng thổi bùng ngọn lửa yêu nước trong nhân dân, biến nó thành một phong trào vũ trang chống Pháp sôi nổi kéo dài hơn chục năm.

Bản chất của phong trào Cần Vương là phong trào đấu tranh. yêu nước chống thực dân Pháp theo hệ tư tưởng phong kiến thể hiện tinh thần dân tộc sâu sắc.
Phong trào Cần Vương cuối thế kỉ 19 thực chất là phong trào yêu nước của nhân dân chống Pháp giành độc lập tự do cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân ta. Nó được soạn thảo ngay từ đầu chiếu Cần Vương, ngay sau khi triều đình Huế ký Hiệp ước Quý Mùi (1883). Các phong trào kháng chiến của quần chúng nổ ra khắp nơi để hưởng ứng việc ký hiệp định đầu hàng. Sự chia rẽ trong triều đình dẫn đến việc quân Pháp tấn công đồn Huế, và ngay sau đó, khi có chiếu Cần Vương, phong trào hưởng ứng chủ trương cứu nước của Cần Vương đã sôi nổi từ năm 1885 – Năm 1896.

phân tích được nguyên nhân bùng nổ phong trào cần vương

Mục đích của phong trào Cần Vương là đánh đuổi giặc Pháp lập lại nhà nước phong kiến đã bị tiêu diệt, nhưng mục đích lớn hơn là đánh giặc giải phóng đất nước là yêu cầu chung của cả dân tộc.
Sau khi vua Hàm Nghi bị bắt, từ năm 1888 đến năm 1896 không có lệnh của triều đình nhưng phong trào vẫn phát triển sôi nổi.
Lãnh đạo các cuộc khởi nghĩa không phải là quan lại triều đình mà chủ yếu là các văn nhân, sĩ phu yêu nước, cùng chung nỗi đau mất nước với quần chúng lao động nên sẵn sàng đứng về phía nhân dân chống Pháp chiếm đóng.
Lực lượng tham gia kháng chiến chủ yếu là văn nghệ sĩ, nông dân yêu nước.

Kết quả phong trào cần vương

Kết quả phong trào cần vương đầy đủ chi tiết được thể hiện bên dưới đây nhé !

(11/1888): Vua Hàm Nghi bị bắt và đi đày sang An-giê-ri
(1889-1896): Có quy mô và trình độ tổ chức cao hơn

=>> Ý nghĩa: Thể hiện tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh trong cuộc chiến chống thực dân Pháp xâm lược

Ý nghĩa phong trào cần vương là gì ?

Phong trào Cần Vương nổ ra vào cuối thế kỷ 19, do Tôn Thất Thuyết, Thượng thư triều Nguyễn khởi xướng dưới danh nghĩa vua Hàm Nghi, trước cuộc xâm lược của thực dân Pháp có ý nghĩa lịch sử. Có thể thấy Ý nghĩa phong trào cần vương vương như sau.

Cần Vương nghĩa là “phò vua”. Chiếu Cần Vương kêu gọi nhân dân đánh Pháp, khôi phục độc lập, khôi phục chế độ phong kiến bằng một vị vua tài ba.
Phong trào Cần Vương thể hiện tinh thần anh dũng, bất khuất của đất nước, là phong trào khơi dậy lòng yêu nước, ý chí quyết tâm chống giặc ngoại xâm.
Thể hiện lòng yêu nước của nhân dân đối với nước Pháp. Phong trào vũ trang chống thực dân Pháp kéo dài hơn 12 năm.
Phong trào Cần Vương cũng để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho đất nước ta trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược.
Không những vậy, phong trào Cần Vương đã góp phần làm chậm tiến trình hoà hoãn của Pháp ở nước ta.

Trên đây là đôi điều chia sẻ với bạn đọc đang muốn tìm hiểu về Phong trào Cần Vương và ý nghĩa lịch sử của nó.

Nguyên nhân thất bại của phong trào Cần Vương

Có nhiều nguyên nhân khiến phong trào Cần Vương thất bại:

Địa điểm: Phong trào Cần Vương thất bại là do cục bộ kháng chiến. Những người lãnh đạo phong trào chỉ có uy tín trong vùng mà họ đến, khi bị bắt hoặc bị giết, quân nổi dậy đầu hàng hoặc giải tán.
Sự hội tụ và thiếu sự lãnh đạo: Phong trào Cần Vương chưa đoàn kết, chưa đoàn kết trong một khối thống nhất; Không có một phương hướng hoạt động rõ ràng nào ngoài một đường chiến lược rõ ràng đủ mạnh để chống lại quân Pháp.
mối quan hệ với mọi người: Các cuộc nổi dậy của phong trào Cần Vương không được nhân dân tin tưởng vì dân làng không có cội nguồn. Các đội quân cũng đi cướp bóc của người dân.
xung đột với tôn giáo: Cuộc xung đột với đạo Công giáo của nghĩa quân Cần Vương buộc nhiều giáo dân phải tự vệ cấu kết với thực dân Pháp. Theo thống kê của Pháp, hơn 20.000 giáo dân đã bị nghĩa quân Cần Vương giết hại.
Xung đột sắc tộc: Sai lầm trong chính sách cách chức quan lại Việt Nam và trao quyền tự trị cho các dân tộc thiểu số đã khiến các dân tộc này đứng về phía Pháp. Chính người Thượng đã bắt vua Hàm Nghi. Các bộ tộc Thái, Mán, Mèo, Nùng, Thổ đã cắt đứt đường liên lạc của nghĩa quân Cần Vương. Họ cũng hỗ trợ người Pháp trong một cuộc chiến chống nổi dậy hiệu quả.
vũ khí: Sống khép kín và với vũ khí thô sơ, nghĩa quân Cần Vương khó có thể đối mặt với vũ khí hiện đại của quân Pháp.
chênh lệch lực lượng: Sức mạnh của phong trào Cần Vương rất khác với sức mạnh của quân Pháp. Họ chỉ có thể tấn công vào những điểm yếu và khoảng trống của đối phương; không thể tiến hành chiến tranh trực tiếp với quân địch.
tinh thần chiến binh: Ngoại trừ một số thủ lĩnh đã chiến đấu đến cùng và hy sinh vì tổ quốc, nhiều thủ lĩnh phe nổi dậy đã nhanh chóng hạ vũ khí và đầu hàng khi cán cân quyền lực bắt đầu có chiều hướng bất lợi. Do đó, phong trào nhanh chóng suy yếu và phân tán.