Dãy hoạt động hoá học của kim loại, ý nghĩa, cách nhớ và bài tập – hoá 9 bài 17

Dãy hoạt động hoá học của kim loại có ý nghĩa quan trọng vì giúp chúng ta hiểu rõ mức độ hoạt động hoá học của kim loại, mức độ hoạt động này ảnh hưởng tới một số phản ứng hoá học của kim loại.

Vậy dãy hoạt động của kim loại có ý nghĩa như thế nào? có cách học nào để nhớ nhanh dãy điện hoá của kim loại? chúng ta cùng tìm câu trả lời qua bài viết dưới đây.

Bạn đang xem bài: Dãy hoạt động hoá học của kim loại, ý nghĩa, cách nhớ và bài tập – hoá 9 bài 17

I. Dãy hoạt động hoá học của kim loại

– Dãy hoạt động hóa học của kim loại là dãy các kim loại được sắp xếp theo chiều giảm dần mức độ hoạt động hóa học của chúng.

– Dãy hoạt động hoá học của một số kim loại:

 K > Na > Ca > Mg > Al > Zn > Fe > Ni > Sn > Pb > H > Cu > Hg > Ag > Pt > Au

– Kim loại mạnh tan trong nước: K, Na, Ca

– Kim loại trung bình, KHÔNG tan trong nước: Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb

– Kim loại yếu, không tan trong nước: Cu, Hg, Ag, Pt, Au

• Gợi ý cách học thuộc và dễ nhớ dãy hoạt động hoá học của kim loại

– Đối với dãy điện hoá trên các em có thể đọc như sau:

 Khi (K) Nào (Na) Cần (Ca) Mua (Mg) Áo (Al) Záp (Zn) Sắt (Fe) Nhìn (Ni) Sang (Sn) Phải (Pb) Hỏi (H) Của (Cu) Hàng (Hg) Á (Ag) Phi (Pt) Âu (Au)

II. Ý nghĩa của dãy hoạt động hóa học của kim loại

1. Mức độ hóa học của các kim loại giảm dần từ trái sang phải

⇒ K là kim loại hoạt động mạnh nhất và Au là kim loại hoạt động kém nhất.

2. Kim loại đứng trước Mg (K, Ba, Na, Ca) phản ứng được với nước ở nhiệt độ thường.

 2Na + 2H₂O → 2NaOH + H₂↑

 Ba + 2H₂O → Ba(OH)₂ + H₂↑

3. Kim loại đứng trước H tác dụng với dung dịch axit (HCl; H₂SO₄ loãng,….) tạo ra H₂

 Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂↑

 Cu + 2HCl → không phản ứng (vì Cu đứng sau H)

4. Kim loại không tan trong nước (từ Mg trở về sau) đẩy được kim loại đứng sau nó ra khỏi dung dịch muối

 Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu

 Cu + 2AgNO₃ → Cu(NO₃)₂ + 2Ag

* Chú ý: Khi cho Na vào dung dịch CuCl₂ thì:

♦ Na phản ứng với nước trước:

 2Na + 2H₂O → 2NaOH + H₂↑

♦ Sau đó xảy ra phản ứng:

 CuCl₂ + 2NaOH → Cu(OH)₂↓ + 2NaCl

III. Bài tập vận dụng dãy điện hoá của kim loại

Bài 1 trang 54 sgk hoá 9: Dãy kim loại nào sau đây được sắp xếp đúng theo chiều hoạt động hóa học tăng dần?

 A. K, Mg, Cu, Al, Zn, Fe.

 B. Fe, Cu, K, Mg, Al, Zn.

 C. Cu, Fe, Zn, Al, Mg, K.

 D. Zn, K, Mg, Cu, Al, Fe.

 E. Mg, K, Cu, Al, Fe.

* Lời giải bài 1 trang 54 sgk hoá 9:

– Đáp án: C

– Dãy C gồm các kim loại: Cu, Fe, Zn, Al, Mg, K được sắp xếp theo chiều hoạt động hóa học tăng dần

Bài 2 trang 54 sgk hoá 9: Dung dịch ZnSO₄ có lẫn tạp chất là CuSO₄. Dùng kim loại nào sau đây để làm sạch dung dịch ZnSO₄? Giải thích và viết phương trình phản ứng.

a) Fe.   b) Zn.   c) Cu.   d) Mg.

* Lời giải bài 2 trang 54 sgk hoá 9:

– Đáp án: B

– Kim loại mạnh đẩy kim loại yếu hơn trong dãy điện hoá ra khỏi muối, ta có PTPƯ:

 Zn + CuSO₄ → ZnSO₄ + Cu↓

– Nếu dùng dư Zn, Cu tạo thành không tan được tách ra khỏi dung dịch và thu được dung dịch ZnSO₄ tinh khiết.

Bài 3 trang 54 sgk hoá 9: Viết các phương trình hóa học:

a) Điều chế CuSO₄ từ Cu.

b) Điều chế MgCl₂ từ mỗi chất sau: Mg, MgSO₄, MgO, MgCO₃ (các hóa chất cần thiết coi như có đủ).

* Lời giải bài 3 trang 54 sgk hoá 9:

a) Sơ đồ chuyển hóa: Cu → CuO → CuSO₄

– Các PTPƯ hoá học:

 2Cu + O₂  2CuO

 CuO + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O

Hoặc: Cu + 2H₂SO_4 đặc  CuSO₄ + SO₂↑ + 2H₂O

b) Cho mỗi chất Mg, MgO, MgCO₃ tác dụng với dung dịch HCl, cho MgSO₄ tác dụng với BaCl₂ ta thu được MgCl₂.

 Mg + 2HCl → MgCl₂ + H₂↑

 MgO + 2HCl → MgCl₂ + H₂O

 MgCO₃ + 2HCl → MgCl₂ + CO₂↑ + H₂O

 MgSO₄ + BaCl₂ → MgCl₂ + BaSO₄↓_(trắng)

Bài 4 trang 54 sgk hoá 9: Hãy cho biết hiện tượng nào xảy ra khi cho:

a) Kẽm vào dung dịch đồng clorua.

b) Đồng vào dung dịch bạc nitrat.

c) Kẽm vào dung dịch magie clorua.

d) Nhôm vào dung dịch đồng clorua.

Viết các phương trình phản ứng hóa học nếu có.

* Lời giải bài 4 trang 54 sgk hoá 9:

– Hiện tượng xảy ra:

a) Zn tan dần, dung dịch CuCl₂ nhạt màu xanh, chất rắn màu đỏ bám vào viên kẽm.

 Zn + CuCl₂ → ZnCl₂ + Cu↓_{(đỏ gạch)} 

b) Cu tan dần, chất rắn màu trắng bám vào bề mặt đồng (Cu đẩy được Ag ra khỏi dung dịch muối), màu xanh lam dần xuất hiện trong dung dịch.

Cu + 2AgNO₃ → Cu(NO₃)₂ + 2Ag↓_{(trắng bạc)}

c) Không có hiện tượng gì xảy ra và không có phản ứng.

d) Al tan dần, màu xanh lam của dung dịch nhạt dần, có chất rắn màu đỏ bám vào bề mặt nhôm.

 2Al + 3CuCl₂ → 2AlCl₃ + 3Cu↓

Bài 5 trang 54 sgk hoá 9:: Cho 10,5g hỗn hợp hai kim loại Cu, Zn vào dung dịch H₂SO₄ loãng dư, người ta thu được 2,24 lít khí (đktc).

a) Viết phương trình hóa học.

b) Tính khối lượng chất rắn còn lại trong dung dịch sau phản ứng.

* Lời giải bài 5 trang 54 sgk hoá 9:

– Theo bài ra, ta có: 

a) Phương trình hóa học của phản ứng:

– Lưu ý: Theo dãy hoạt động hoá học của kim loại thì Cu đứng sau H nên không tham gia phản ứng với dung dịch H₂SO₄ loãng, ta chỉ có PTPƯ sau.

 Zn + H₂SO_{4 loãng} → ZnSO₄ + H₂↑

b) Theo trên, thì chất rắn còn lại là Cu.

– Theo PTPƯ: n_Zn = n_H2 = 0,1 (mol). ⇒ m_Zn = 65.0,1 = 6,5(g).

– Khối lượng chất rắn còn lại: m_Cu = 10,5 – 6,5 = 4(g).

Hy vọng với bài viết về ý nghĩa của dãy hoạt động hoá học của kim loại và gợi ý cách học thuộc dễ nhớ dãy điện hoá này giúp ích cho các em. Mọi thắc mắc và góp ý các em vui lòng để lại bình luận dưới bài viết để HayHocHoi.Vn ghi nhận và hỗ trợ, chúc các em học tập tốt.

» Mục lục bài viết SGK Hóa 9 Lý thuyết và Bài tập

» Mục lục bài viết SGK Vật lý 9 Lý thuyết và Bài tập

Về trang chủ: TH Huỳnh Ngọc Huệ
Bài viết thuộc danh mục: Tổng hợp